Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2009

Οι τοπικές κοινωνίες με Όραμα και νέο ρόλο

Άρθρο στην εφημερίδα 'Βήμα Πολιτών', Ελευθέριο Κορδελιό, Τεύχος Ιανουαρίου 2009

Κοιτώντας έξω από τα σύνορά μας, βλέπουμε ότι στην Ευρώπη ο ρόλος των τοπικών κοινωνιών αναδεικνύεται όλο και πιο πρωτοπόρος και ισχυρός. Σε εποχές που τα προβλήματα της περιοχής της Θεσσαλονίκης, αλλά και ευρύτερα της Μακεδονίας και της Βορείου Ελλάδος, οξύνονται διαρκώς, αξίζει να δούμε ένα παράδειγμα που μας έρχεται από την Αυστρία.
Η περιφέρεια της Άνω Αυστρίας έχει καταφέρει να παράγει σήμερα το 30% της ενέργειας που χρειάζεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), σε μια εποχή που το ενεργειακό ζήτημα βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και που η Ευρώπη βάζει στόχο για το 2020 οι ΑΠΕ να καλύπτουν το 20% των ενεργειακών της αναγκών. Σήμερα λοιπόν, 12 χρόνια νωρίτερα από το 2020 η Άνω Αυστρία έχει ήδη ξεπεράσει τον ευρωπαϊκό στόχο κατά 1,5 φορά! Το βασικότερο όμως είναι ότι οι ενεργειακές αυτές επιδόσεις της έχουν γίνει μοχλός ανάπτυξης για όλη την περιοχή, με πολλαπλά οφέλη, καθώς αυξήθηκε σημαντικά το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν (ΑΕΠ) της και η απασχόληση στην περιοχή.
Αλλά πώς πέτυχε αυτά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα μια ευρωπαϊκή περιφέρεια;
Η συνταγή μοιάζει απλή : Τόλμησε και πρωτοπόρησε! Πριν από 15 χρόνια η περιφέρεια αυτή αποφάσισε ότι έπρεπε να επιλέξει ένα βασικό στόχο γύρω από τον οποίο να στρέψει την ανάπτυξή της. Ο στόχος τον οποίο επέλεξε ήταν η Ενέργεια. Και εκεί έβαλε τη «σημαία» της ανάπτυξής της. Έστρεψε λοιπόν όλες τις προσπάθειές της στην Ενεργειακή Εξοικονόμηση και στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δηλαδή στην Ενέργεια από ήλιο, αέρα, βιομάζα, γεωθερμία... Υιοθέτησε ένα συγκεκριμένο Πρόγραμμα Δράσης, το οποίο και ακολούθησε όλα αυτά τα χρόνια με συνέπεια και προσήλωση. Βασική παράμετρος της επιτυχίας ήταν ότι σε αυτό τον μακροπρόθεσμο στόχο συντονίσθηκαν όλες οι παραγωγικές δυνάμεις της περιοχής, η Διοίκηση, τα Πανεπιστήμια, οι βιομηχανίες, οι επιχειρήσεις. Δημιουργήθηκαν θεσμοί, δόθηκαν κίνητρα, επενδύθηκαν κεφάλαια, αξιοποιήθηκε το ανθρώπινο δυναμικό. Όλοι συντονισμένοι σε ένα κοινό Όραμα Ανάπτυξης.
Αποτέλεσμα; Επιδόσεις όπως το 30% που προανέφερα, με πολλαπλά περιβαλλοντικά, οικονομικά και κοινωνικά οφέλη, αύξηση του ΑΕΠ και σημαντική αύξηση των θέσεων εργασίας.
Και αυτό είναι μόνο ένα από τα πολλά παράδειγμα που μπορούμε να βρούμε για τη δύναμη που μπορούν να έχουν οι τοπικές κοινωνίες. Γιατί τέτοια παραδείγματα υπάρχουν πολλά σε όλη την Ευρώπη και σε επίπεδο Περιφέρειας και σε επίπεδο Δήμων, οι οποίοι συχνά πρωτοπορούν με ρηξικέλευθες και προωθημένες προτάσεις. Φτάνει να σκεφτούμε τον δήμαρχο του Λονδίνου ή τον Δήμαρχο της Ν. Υόρκης και τις φιλοπεριβαλλοντικές τους ευαισθησίες, προτάσεις και μέτρα.
Φαίνεται λοιπόν ότι καθοριστικός παράγοντας ώστε να γίνουν οι κοινωνίες ανταγωνιστικές και με βιώσιμη ανάπτυξη είναι η κινητοποίηση τους σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Και λέγοντας κινητοποίηση, εννοούμε ότι το Όραμα, η Στρατηγική, οι Δράσεις, η Συναίνεση και η Δέσμευση είναι σημαντικό να προέλθουν από την ίδια την τοπική κοινωνία. Αυτή η τοπική κοινωνία πρέπει να αναζητήσει τα χαρακτηριστικά εκείνα που την διαφοροποιούν και που της δίνουν συγκριτικά πλεονεκτήματα. Πάνω σ’ αυτά μπορεί να στηρίξει το Όραμα της για το μέλλον και σ΄ αυτό να συντονίσει όλες τις δυνάμεις.
Με τέτοιες πρακτικές είναι σίγουρο ότι θα ανακαλύψουμε με έκπληξη πόσο μπροστά μπορούν να μας πάνε οι δικές μας δυνάμεις, προς όφελος όλων μας!

5 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή κ. Γούτα.
Θα σας τα πω έξω από τα δόντια.

Καλά και ωραία τα όσα κατά καιρούς μας γράφετε, αλλά δεν ξεφεύγουν από το επίπεδο μιας έκθεσης ιδεών καλής μαθήτριας του λυκείου. Καλές προθέσεις, αλλά επί της ουσίας, μηδέν.

Πώς θα μπορέσει μια τοπική κοινωνία, π.χ. η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, να αναπτύξει πρωτοβουλίες τύπου Άνω Αυστρίας όταν δεν έχει εξουσίες; Όταν ο Περιφερειάρχης είναι όργανο τής εκάστοτε κυβέρνησης και όταν στην Ελλάδα το αθηνοκεντρικό κατεστημένο τα έχει έτσι κανονίσει τα πράγματα ώστε ακόμη και για να μπαλωθεί μια λακούβα στη Θεσσαλονίκη χρειάζεται άδεια από το ΥΠΕΧΩΔΕ;

Η λύση είναι μία: τοπική περιφερειακή αυτονομία στο πρότυπο της Ισπανίας ή της Γερμανίας, με αιρετές περιφερειακές κυβερνήσεις που θα μπορούν να διαχειρίζονται τα χρήματα των φορολογουμένων ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ από το οθωμανικό συγκεντρωτικό σύστημα της Αθήνας.

Μόνο έτσι θα έχουν κίνητρο να ασχοληθούν με τα κοινά τα παραγωγικά μέλη της κοινωνίας μας, και όχι κηφήνες ή φιλόδοξοι νέοι που ονειρεύονται μια θέση στην αθηναϊκή Βουλή.

Αν δεν γίνει αυτό, μπορείτε να την ξεγράψετε και τη Θεσσαλονίκη και όλη την περιφέρεια. Θα μείνουμε μια ζωή φόρου υποτελείς γκιαούρηδες να πληρώνουμε τις ολυμπιακές ονειρώξεις τής Αθήνας.

Θα προωθούσατε στη Βουλή κάποιο σχέδιο αυτόνομης περιφερειακής ανάπτυξης, ή θα γράψετε πάλι κάποιο άρθρο με επαίνους για τον "Θεσσαλονικιό" πρωθυπουργό Καραμανλή, που τυχαίνει να είναι γέννημα θρέμμα Αθηναίος, όπως και τα 9 στα 10 μέλη της κυβέρνησής του, καθώς και ΟΛΟΙ οι πολιτικοί αρχηγοί ΟΛΩΝ των υπολοίπων κομμάτων τής Βουλής;

Φιλικά,
Στέργιος Καπρίνης
kaprinis@yahoo.com

Λιάνα είπε...

Αγαπητέ κ.Καπρίνη,
Σας ευχαριστώ για το επώνυμο σχόλιο σας. Έκθεση ιδεών λέτε, και επί της ουσίας μηδέν! Δυστυχώς ακόμα δεν έχω καμία σχετική αρμοδιότητα με την οποία θα μπορούσα να σπρώξω τα πράγματα προς αυτό που πιστεύω. Το μόνο που μπορώ να κάνω προς το παρόν είναι να καταθέτω τις ιδέες μου και τις απόψεις μου, με όσο μεγαλύτερη ειλικρίνεια γίνεται, προσπαθώντας να φέρω και κάποιες πληροφορίες σχετικά με όσα συμβαίνουν αλλού και τα οποία πολλές φορές εντυπωσιάζουν. Εξάλλου πολλές φορές δε χρειάζεται να ‘ανακαλύψουμε τον τροχό’, αλλά μπορούμε κάλλιστα να πάρουμε καλές ιδέες από αλλού και να τις προσαρμόσουμε στα δεδομένα μας. Αλλά πόσους βλέπετε να μας φέρνουν για συζήτηση νέες προτάσεις και ιδέες? Πόσους βλέπετε να μελετούν τί συμβαίνει αλλού, να διαβάζουν, να μελετούν, να σκέφτονται? Αντιθέτως, μπορείτε να δείτε δεκάδες να συρρέουν σε βασιλόπιτες και χοροεσπερίδες προς άγραν ψήφων!
Ας δούμε λοιπόν κατ’ αρχήν αν συμφωνούμε στις ιδέες! Από όσο καταλαβαίνω από τα γραφόμενά σας, συμφωνούμε στην ίδια άποψη, ότι θα έπρεπε οι περιφέρειες και η αυτοδιοίκηση να κάνουν περισσότερα και να έχουν αρμοδιότητες για περισσότερα. Πράγματι η τάση είναι παντού για αποκεντρωμένες αρμοδιότητες, ευθύνες, υποχρεώσεις, οικονομικά κλπ κλπ. Και έτσι θα έπρεπε να γίνει και εδώ. Το περιφερειακό μοντέλο που περιγράφετε είναι παρόμοιο με αυτό που ισχύει και στην Αυστρία από όπου και το παράδειγμα που αναφέρω. Πράγματι, πρόκειται για περιφέρειες με αυτονομία σε όλα τα επίπεδα, που μπορούν να υιοθετήσουν Όραμα, να χαράξουν Στρατηγική, αλλά και να προχωρήσουν σε εφαρμογή και υλοποίηση. Μακάρι σύντομα να δούμε κι εμείς εδώ τέτοια παραδείγματα. Αλλά και πριν από την τόση αυτοδιοικητική αυτονομία, που στην Ελλάδα ακόμα δε την έχουμε, πιστεύω ότι οι τοπικοί άρχοντες, Δήμαρχοι και Νομάρχες μπορούν να προωθήσουν μέχρι ενός σημείου καινοτόμες ιδέες, λύσεις, νοοτροπίες, κουλτούρα. Τα παραδείγματα στο εξωτερικό είναι πολλά. Σκεφτείτε πόσοι Δήμαρχοι έγιναν γνωστοί σε όλο τον κόσμο για τις καινούριες ιδέες τους και τα μέτρα που τόλμησαν να πάρουν, συχνά και με μεγάλο ρίσκο! Πρέπει όμως και εδώ επιτέλους και οι δικοί μας τοπικοί ηγέτες να αφήσουν λίγο τις βασιλόπιτες, τους γάμους και τα βαφτίσια και να ασχοληθούν με το τί γίνεται αλλού και με το να βρουν και οι ίδιοι νέες ιδέες να προτείνουν!
Μέχρις ότου να έχω την τιμή να έχω την αρμοδιότητα και την ευθύνη να φέρνω νομοσχέδια, ή να εφαρμόζω μέτρα για τα τοπικά ή περιφερειακά πράγματα, παρακαλώ να με κρίνετε για τις ιδέες μου που αναγκαστικά παραθέτω μέσα από τα άρθρα μου και τον δημόσιο λόγο μου. Και με χαρά να τις συζητάμε, χωρίς ταμπού και προκαταλήψεις. Όλο και κάτι καλύτερο θα βγει από το να μοιρολατρούμε! Όσο για τα άρθρα μου, αν τα διαβάσετε προσεκτικά, δύσκολα θα βρείτε επαίνους, αλλά αντιθέτως θα βρείτε συχνά και κριτική και προτάσεις τις οποίες απολύτως πιστεύω!

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή κ. Γούτα.
Γράφετε:

"Αλλά και πριν από την τόση αυτοδιοικητική αυτονομία, που στην Ελλάδα ακόμα δε την έχουμε, πιστεύω ότι οι τοπικοί άρχοντες, Δήμαρχοι και Νομάρχες μπορούν να προωθήσουν μέχρι ενός σημείου καινοτόμες ιδέες, λύσεις, νοοτροπίες, κουλτούρα".

Εδώ είναι που διαφωνούμε.

Σίγουρα, υπάρχουν ανά την Ελλάδα κάποια ελάχιστα παραδείγματα δημάρχων και νομαρχών που έχουν την παιδεία, την αισθητική και τα σύγχρονα μυαλά που τους επιτρέπουν να λαμβάνουν κάποιες ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες ή να κυνηγούν επιτυχώς κάποια ευρωπαϊκά προγράμματα.

Αλλά οι περισσότεροι δεν ξεφεύγουν από το τουρκομπαρόκ μοντέλο τού κοτζαμπάση που κατακρίνετε στη συνέχεια της απάντησής σας... βαφτίσια, γάμοι, βασιλόπιτες, φωτογραφίσεις με τους υπουργούς, πλειοδοσία κομματικού φρονήματος με φιλοδοξίες για βουλευτική ή ευρωβουλευτική έδρα.

Και εν τω μεταξύ, το αθηνοκεντρικό σύστημα βολεύεται. Σε ποια άλλη χώρα θα είχαν δαπανηθεί 10-20 δις ευρώ από τους φόρους των πολιτών για ολυμπιακούς αβδηριτισμούς, ΧΩΡΙΣ να δαπανηθεί ανάλογο ποσό στην υπόλοιπη χώρα, και δεν θα είχε ξεσηκωθεί το σύμπαν;

Αν θέλουμε η Θεσσαλονίκη και η υπόλοιπη Ελλάδα να έχουν μέλλον, πρέπει να... σπάσουμε αυγά. Πρέπει να απαιτήσουμε την περιφερειακή αυτονομία, κατά πώς αυτή προβλέπεται από το ευρωπαϊκό κεκτημένο.

Αλλιώς, είμαστε καταδικασμένοι να περιμένουμε κάθε Σεπτέμβριο τον εκάστοτε πρωθυπουργό να έρχεται στη Θεσσαλονίκη όπως η Ελισάβετ επισκέπτεται τις αποικίες, και να μοιράζει καθρεφτάκια στους ιθαγενείς.

Η Θεσσαλονίκη έχει χάσει 25 χρόνια, κ. Γούτα. ΕΙΚΟΣΙΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ! Είμαστε σε χειρότερη οικονομικοκοινωνική κατάσταση από ό,τι το 1985, κι ας ντυνόμαστε τώρα πιο καλά, κι ας έχουμε τώρα και 2-3 εστιατόρια για σούσι.

Όλος ο υπόλοιπος κόσμος μας φτάνει και μας προσπερνά, και το αθηνοκεντρικό κατεστημένο θεριεύει με τους φόρους μας αδιαφορώντας για τη Θεσσαλονίκη. Δεν έχουμε την πολυτέλεια για απλές, αργές αλλαγές, μόνο για ρήξη.

Και πολλοί από εμάς δεν έχουμε υπομονή να υποστηρίξουμε καμμία φωνή, κανέναν πολιτικό που δεν ζητά ρήξη (με την ουσιαστική έννοια, όχι με την κούφια έννοια που δίνουν στη λέξη οι αριστεριστές).

Φιλικά,
Στέργιος Καπρίνης.

Ανώνυμος είπε...

Αγαπητή Λιάνα,

Χωρίς όραμα είμαστε καταδικασμένοι σε στασιμότητα, και αν δεν βρούμε το δρόμο για την καινοτομία θα συνεχίσουμε να βλέπουμε τους άλλους να μας προσπερνούν και τις ευκαιρίες να χάνονται. Το όραμα όμως πρέπει να έρθει "από κάτω", από κινήσεις πολιτών που δεν θα δρουν ιδιοτελώς (δυστυχώς ο κανόνας στη χώρα μας), αλλά με γνώμονα την πρόοδο της κοινωνίας.

Κινήσεις πολιτών αυτού του είδους είναι ο κανόνας στην Άνω Αυστρία και γενικά στην Κεντρική Ευρώπη, αλλά δυστυχώς σπανίζουν στη δική μας χώρα, όπου με τη γενική αδιαφορία και ανοχή κακομαθαίνουμε τους πολιτικούς μας τόσο σε κεντρικό, όσο και σε τοπικό επίπεδο, να μη σχεδιάζουν μακροπρόθεσμα και κατά κανόνα να επιδιώκουν την εξυπηρέτηση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων και τη διαιώνιση πελατειακού τύπου σχέσεων.

Στο ερώτημα πώς θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε κινήσεις πολιτών που θα εξαναγκάσουν τους κρατούντες να λειτουργούν επ' ωφελεία του κοινωνικού συνόλου, βλέπω μια σαφή ανάγκη εκκίνησης στο τοπικό επίπεδο. Έτσι λοιπόν, συντάσσομαι μαζί σου στο ότι πρέπει όλοι να συμβάλουμε στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών και, γενικά, στη διατύπωση ενός νέου οράματος. Αυτό προϋποθέτει μια καλλιεργημένη κοινωνία, που να εκτιμά πόσο σημαντικό είναι όλες οι λειτουργίες της δημόσιας ζωής να χαρακτηρίζονται από ήθος και αποτελεσματικότητα.

Προφανώς το Πανεπιστήμιο καλείται να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην πορεία αυτή. Ας ελπίσουμε ότι η πολιτεία θα το βοηθήσει να ξεπεράσει τις γνωστές αγκυλώσεις ώστε να καταφέρει να επιτελέσει συνολικά το έργο του συμβάλοντας και στη διαμόρφωση του νέου οράματος.

Με θερμούς χαιρετισμούς,

Νίκος Μουσιόπουλος
moussio@eng.auth.gr

Λιάνα είπε...

Αγαπητέ Νίκο,
δε θα μπορούσα παρά να συμφωνήσω απολύτως με όσα με τόση σαφήνεια λες. Και σε ό,τι αφορά τη διάγνωση των διαφόρων παθογενειών (και την ελληνικής κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος) και σε ό,τι αφορά με ποιον τρόπο μπορεί ίσως να αλλάξει κάτι. Και βεβαίως συμφωνώ ότι σε εσάς τους πανεπιστημιακούς δασκάλους πέφτει μεγάλο βάρος, καθώς είναι μεγάλη η πρόκληση να μπορέσετε να εμφυσήσετε και να εμπνεύσετε τα νέα παιδιά με αυτές τις ιδέες!