Κρατική ασυνέπεια απέναντι στον πολίτη

Ενας από τους τίτλους που κυριάρχησαν στα ΜΜΕ την εβδομάδα που πέρασε ήταν “Η απόσυρση αποσύρεται”! Σύντομο αλλά περιεκτικό. Αν και είχε προηγηθεί ο υπουργός Οικονομικών, ο οποίος ήταν ακόμη πιο αυστηρός και απόλυτος, περιοριζόμενος στο τελεσίγραφο μόνο δύο λέξεων: “Απόσυρση τέλος”.
Εδώ είναι που ήρθε κεραμίδα στο κεφάλι των πολιτών. Γιατί εκεί που όλοι περίμεναν από την πράσινη υπουργό Περιβάλλοντος την προσαρμογή του μέτρου της απόσυρσης, ώστε να γίνει ακόμη φιλικότερο προς το περιβάλλον, όπως προεκλογικά σχολιαζόταν, αντʼ αυτού το μέτρο καταργήθηκε στο σύνολό του μεμιάς και απροειδοποίητα! Μα είχε θεσπιστεί λίγους μήνες πριν και όλοι το υποδέχθηκαν θετικά, ζητώντας μάλιστα βελτιώσεις για ακόμη μεγαλύτερη οικολογική ευαισθησία.
Ωστόσο σήμερα δεν θέλω να σταθώ σε αυτό το συγκεκριμένο θέμα της απόσυρσης και του στόλου των παλαιών, ρυπογόνων αυτοκινήτων, που είναι και το ίδιο ένα μείζον θέμα στις μολυσμένες μεγαλουπόλεις μας, αλλά θέλω να μείνω στη συμπεριφορά του κράτους, που για τον έρμο τον πολίτη θυμίζει κάτι χειρότερο από κινούμενο στόχο. Ή ίσως, για να το πούμε ακόμη καλύτερα, στόχος μοιάζει να είναι ο ίδιος ο πολίτης, που προσπαθεί να αποφύγει τα σκάγια που του έρχονται απροειδοποίητα και ωσάν κεραυνός εν αιθρία, σε ένα τοπίο που διαρκώς αλλάζει χωρίς καμιά προειδοποίηση!
Γιατί τίποτα σε αυτή τη χώρα δεν μένει σταθερό. Ούτε νόμοι, ούτε ρυθμίσεις, ούτε εξαγγελίες. Όσο γρήγορα, εύκολα και πρόχειρα θεσπίζονται, άλλο τόσο εύκολα καταργούνται. Έτσι, το κράτος, που θα έπρεπε να αποτελεί σημείο αναφοράς, προστασίας και εμπιστοσύνης για κάθε πολίτη, αποδεικνύεται τελικά ένας πονηρός εχθρός, που παίζει παιχνίδια στην πλάτη του.
Σχολίαζα πριν από λίγες ημέρες την απόφαση της νέας και φιλόδοξης κυβέρνησης διά στόματος του αντιπροέδρου της, του κ. Πάγκαλου, όχι μόνο να καταργήσει τα stage, αλλά και να μην πληρώσει ανθρώπους που εργάσθηκαν για κάποιο διάστημα. Δηλαδή, ένας άνεργος νέος που πιθανώς βρέθηκε σε μεγάλη ανάγκη, γιατί πράγματι σε μεγάλη ανάγκη πρέπει να βρίσκεσαι για να πηγαίνεις να εργασθείς για 400 ευρώ ανασφάλιστος, προσλαμβάνεται για κάποιο διάστημα από το κράτος, εργάζεται, και στο τέλος τού ανακοινώνουν ότι δεν θα πληρωθεί! Απίστευτο και όμως αληθινό. Το κράτος αίρει, δηλαδή, τη συμφωνία που έχει συνάψει με τον εργαζόμενο και, ενώ το ίδιο έχει καρπωθεί και ωφεληθεί από το προϊόν της εργασίας κάποιων ανθρώπων, αποφασίζει εκ των υστέρων να μην τους πληρώσει ως όψιμος και εκ των υστέρων εκδικητής και τιμωρός μιας πρακτικής που χρησιμοποιήθηκε από πολιτικούς και κυβερνήσεις για τη συντήρηση σχέσεων συνδιαλλαγής.
Ναι, τα stage χρησιμοποιήθηκαν από το πολιτικό δυναμικό της χώρας με τρόπο που βασίστηκε και πάτησε πάνω στην ανάγκη άνεργων νέων και πάνω στην ελπίδα για εργασία. Αλλά και το κράτος χρησιμοποίησε εργατικό δυναμικό και υπηρεσίες κυριολεκτικά μισοτιμής, χωρίς ασφάλεια, αλλοιώνοντας προς το θετικότερο τα στατιστικά νούμερα της ανεργίας και διάφορα άλλα ωραία στην πλάτη των ανέργων. Ποιος εργοδότης δικαιούται να μην πληρώσει έστω και μία ώρα εργασίας σε κάποιον εργαζόμενο; Κανένας! Στην Ελλάδα, όμως, το κράτος φαίνεται να μπορεί να κάνει τα πάντα, καταστρατηγώντας κάθε έννοια συνέπειας και δικαίου.
Το πρόβλημα είναι ότι τα παραδείγματα της κρατικής ασυνέπειας απέναντι στον πολίτη είναι τόσο πολλά και τόσο καθημερινά, που μάλλον μας έχουν γίνει συνήθεια και συνείδηση. Π.χ., πόση είναι η περίοδος ισχύος ενός φορολογικού συστήματος για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα; Ή, για να το πούμε αλλιώς, με ποια βάση πρέπει να σχεδιάζει η αγορά σε αυτή τη χώρα τις επιχειρηματικές κινήσεις, την ανάπτυξη και τις επενδύσεις, αλλά και με ποια βάση πρέπει κάθε οικογένεια να κάνει τον οικονομικό προγραμματισμό της; Το φορολογικό σύστημα αποτελεί το οικονομικό πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινηθούν όλοι, από τη μεγαλύτερη εταιρεία ώς τον τελευταίο πολίτη αυτής της χώρας. Αλλά αυτό το πλαίσιο, που πρέπει να αποτελεί το σημείο αναφοράς της οικονομίας της χώρας, αλλάζει πιο γρήγορα και από τις εποχές! Όχι μόνο όταν αλλάζει η σκυτάλη από τη μια κυβέρνηση στην άλλη, αλλά ακόμη και όταν στην ίδια κυβέρνηση αλλάζει ο υπουργός ή ακόμη και όταν μέσα σε ένα μήνα από τις προεκλογικές υποσχέσεις περνάμε στις κυβερνητικές εξαγγελίες.
Έτσι οι έκτακτες εισφορές δίνουν και παίρνουν, ακόμη και αναδρομικά σε εισοδήματα που ήδη φορολογήθηκαν και για χρονιές που πέρασαν και έκλεισαν, ενώ νέοι φόροι εξαγγέλλονται, τακτικοί και έκτακτοι, άμεσοι και έμμεσοι.
Η θεωρία του χάους φαίνεται ότι στη χώρα μας βρίσκει εφαρμογή στις σχέσεις κράτους-πολίτη. Και ίσως ακόμη χειρότερα. Γιατί στη θεωρία του χάους δεν υπάρχει η πρόθεση. Αντιθέτως, στις συνεχείς αλλαγές των δεδομένων από το κράτος ο πολίτης φτάνει συχνά να αναρωτιέται μήπως υπάρχει και η πρόθεση να τον παγιδεύσει και να τον τιμωρήσει μετά.
Σε κάθε συνεργασία, σε κάθε συνδιαλλαγή, ακόμη και σε κάθε ανθρώπινη σχέση, οι όροι είναι το πρώτο που πρέπει να συζητιέται και να ξεκαθαρίζεται. Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν τους καλούς φίλους, κατά τη λαϊκή ρήση, ωστόσο σε αυτήν εδώ τη χώρα το κράτος κρατά πάντα κλειστά χαρτιά που βγάζει την τελευταία ώρα, για να αλλάξει τα δεδομένα και να προκαλέσει εκπλήξεις. Και όπως απαιτούμε συνέπεια από όλους τους πολίτες, όταν για παράδειγμα επικαλούμαστε την πάταξη της φοροδιαφυγής ή την έλλειψη φορολογικής συνείδησης, αυτή τη συνέπεια πρέπει να τη δούμε πρωτίστως και από το ίδιο το κράτος. Για να νιώσει και ο πολίτης εμπιστοσύνη, εγγύηση, σιγουριά και ασφάλεια. Να νιώσει ότι το κράτος είναι το σπίτι του και όχι ο εχθρός του.
Σε μια εποχή που απαιτούνται θυσίες από όλους, οι σχέσεις εμπιστοσύνης είναι προϋπόθεση.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μακεδονία της Κυριακής, στις 8-11-2009

Βιογραφικό μέσω διαδικτύου: Η σημειολογία και η ουσία-Από την εξαγγελία στην πράξη...

Αν κάποιος έλειπε από τη χώρα για λίγες ημέρες και επέστρεφε μετά τις εκλογές, θα νόμιζε ότι επέστρεφε σε άλλη χώρα ή αλλιώς στη χώρα του ονείρου! Μια από τις μεγαλύτερες εκπλήξεις που δοκίμασε όλη η χώρα τις πρώτες ημέρες της νέας κυβέρνησης ήταν η προκήρυξη των θέσεων των γενικών γραμματέων μέσω διαδικτύου! Κάτι που όχι μόνο εντυπωσίασε, αλλά έως και ενθουσίασε τον κόσμο, με αποτέλεσμα τα δεκάδες χιλιάδες βιογραφικά που κατατέθηκαν ηλεκτρονικά αλλά και την ελπίδα ότι όλα αρχίζουν από την αρχή! Ότι η τόσο πολύπαθη αξιοκρατία σε αυτή τη χώρα τώρα δικαιώνεται! Και ότι πλέον το μόνο προσόν κάποιου είναι οι ικανότητές του, τα πτυχία και η επαγγελματική και επιστημονική του εμπειρία! Μεγάλος ο αριθμός των βιογραφικών που υποβλήθηκαν, μεγάλες και οι προσδοκίες μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Είμαστε φαίνεται άνθρωποι των άκρων και του ενθουσιασμού. Τόσο πολύ που εύκολα ακολουθούμε την κίνηση της αιώρας και του εκκρεμούς. Από το ένα άκρο στο άλλο. Γιατί η αλήθεια είναι ότι από τη μια ζήσαμε επί δεκαετίες μια κατάσταση, όπου το κύριο χαρακτηριστικό στη στελέχωση του κρατικού μηχανισμού ήταν το αξίωμα “ο γνωστός του γνωστού”! Μάλιστα, σε ό,τι αφορά τους γενικούς γραμματείς, αυτοί συχνά ακολουθούσαν τους υπουργούς στις μετακινήσεις τους από το ένα υπουργείο στο άλλο. Έφευγε ο υπουργός και άλλαζε υπουργείο, έπαιρνε και τους γενικούς γραμματείς μαζί του. Ακόμη και αν το αντικείμενο του ενός από το άλλο υπουργείο ήταν τελείως διαφορετικό, μικρή σημασία είχε. Έφτανε που ο γενικός γραμματέας ήταν έμπιστος του υπουργού. Όσο για το νέο αντικείμενο, θα το μάθαινε με τον καιρό!
Ή, ακόμη περισσότερο, αν σκεφτούμε την εικόνα υπουργείων που κάποιες φορές είδαμε να μετατρέπονται σε... υπουργεία με ονομασία προέλευσης. Στελεχωμένα από ανθρώπους που προέρχονταν σχεδόν αποκλειστικά από την εκλογική περιφέρεια του εκάστοτε υπουργού. Και όχι μόνο τα υπουργεία, αλλά και οι ΔΕΚΟ, και οι οργανισμοί που ελέγχονταν από αυτά. Κάτι που άλλαζε βεβαίως μόλις άλλαζε ο υπουργός. Ακραία πράγματα, χωρίς αμφιβολία, που προκαλούσαν το κοινό αίσθημα.
Σήμερα βέβαια το εκκρεμές πήγε στην άλλη άκρη. Σε επίπεδο εντυπώσεων και ενθουσιασμού, γιατί το αποτέλεσμα μένει ακόμη να το δούμε.
Πριν από περίπου ένα χρόνο κατέθετα την άποψή μου αρθρογραφώντας με τίτλο “Κυβερνητική θέση με βιογραφικό”, πιστεύοντας ακράδαντα ότι όλος ο κρατικός μηχανισμός πρέπει να στελεχώνεται με βάση γνώσεις, εμπειρία και αποδεδειγμένη ικανότητα σε όλα τα επίπεδα. Αλλά και στη συνέχεια, μετά την ορθολογική στελέχωσή του, οφείλει να λογοδοτεί καθημερινά, με βάση μετρήσιμα αποτελέσματα, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κάθε επαγγελματική δραστηριότητα στην ελεύθερη αγορά.
Όλα αυτά γιατί, πολύ απλά, για να χαράξει και να υλοποιήσει κάποιος την πολιτική τού σήμερα και του αύριο, χρειάζεται να μπορεί να κατανοήσει και να χρησιμοποιήσει βαθιά και εξειδικευμένη γνώση, η οποία μάλιστα παράγεται πλέον με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Όπως και αντίστροφα, η γνώση χρειάζεται την πολιτική, για να της ανοίξει το δρόμο και να της παράσχει τα μέσα, ώστε να οδηγήσει σε καινοτομία, τεχνολογία, ανάπτυξη. Και, τέλος, γνώση και πολιτική πρέπει να συντονιστούν και να συμβαδίσουν με τις προκλήσεις των καιρών στα θέματα των περιβαλλοντικών απειλών, της κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης. Το παζλ είναι πλέον πολύπλοκο και πολυσύνθετο, πολύ περισσότερο από τη μέχρι τώρα πολιτική της χειραψίας, της κομματικής ταυτότητας, της κλίκας και της παρέας.
Ωστόσο, η εύκολη και μάλλον πρόχειρη εξαγγελία της προκήρυξης όλων των θέσεων του δημοσίου ακολουθείται, όπως φαίνεται, από μια δύσκολη διαδικασία εφαρμογής. Δεν ξέρουμε ποιες είναι οι αληθινές προθέσεις της νέας κυβέρνησης. Τι είναι εντυπωσιασμός και τι ουσία.
- Ξέρουμε όμως ότι ένα μήνα τώρα οι θέσεις των γενικών γραμματέων μένουν κενές.
- Ξέρουμε ότι κάποιες από αυτές είναι κομβικές και απολύτως κρίσιμες, για να δουλεύει η κρατική μηχανή, αλλιώς παγώνουν όλα.
- Ξέρουμε επίσης ότι οι θέσεις αυτές δεν μπορεί παρά να έχουν και πολιτικά χαρακτηριστικά, αφού είναι θέσεις-κλειδιά στην παραγωγή του κυβερνητικού έργου, έτσι όπως το εξειδικεύει ο εκάστοτε υπουργός.
- Ξέρουμε ακόμη ότι από τη μία και μοναδική περίπτωση γενικού γραμματέα που είχε οριστεί μέχρι την ώρα που γραφόταν αυτό το άρθρο, η επιλογή θα μπορούσε να είναι προβλέψιμη χωρίς την υποβολή χιλιάδων βιογραφικών.
Όσο μεγαλύτερη, λοιπόν, είναι η ελπίδα και η προσδοκία που καλλιεργείται στον κόσμο από τέτοιες φιλόδοξες κινήσεις, τόσο μεγαλύτερη θα είναι και η απογοήτευση και ο θυμός αυτού του κόσμου, αν καταλάβει ότι όλη αυτή η κίνηση ήταν μόνο για εντυπώσεις ή για τη δημιουργία ενός ωραίου άλλοθι για απολύτως προβλέψιμες τοποθετήσεις. Γιατί τότε θα καταγραφεί ως εμπαιγμός.
Δύσκολος ο στόχος, είναι αλήθεια. Γιατί δεν μιλάμε μόνο για το στόχο της στελέχωσης μερικών κρατικών θέσεων. Το πραγματικό διακύβευμα και ο στόχος-πρόκληση είναι η μεταρρύθμιση του ίδιου του κράτους σε όλη του την έκταση. Ένα κράτος που χρειάζεται εκσυγχρονισμό, αξιοκρατία και διαφάνεια, που πρέπει να κερδηθεί στη συνείδηση του κόσμου επί της ουσίας και όχι μόνο ως τίτλος που προστέθηκε σε ένα υπουργείο. Βεβαίως και η σημασία της σημειολογίας είναι μεγάλη. Είναι άλλωστε και το πρώτο βήμα, αυτό που δηλώνει τις προθέσεις. Ωστόσο το ζητούμενο είναι η εφαρμογή και το αποτέλεσμα.
Η επανίδρυση του κράτους αποτέλεσε μία από τις σημαίες της ΝΔ, που όμως δυστυχώς έμεινε απλή εξαγγελία χωρίς αντίκρισμα και πνίγηκε στα ρηχά νερά του γερά ριζωμένου δημόσιου τομέα. Η ΝΔ έπιασε το σφυγμό και το αίτημα όλης της ελληνικής κοινωνίας, αλλά έχασε το δρόμο για την υλοποίηση. Ωστόσο παραμένει ζητούμενο για την Ελλάδα του 21ου αιώνα, την Ελλάδα της Ευρώπης και του κόσμου. Το ζήτημα είναι ότι η πορεία προς αυτό το ζητούμενο πρέπει να σχεδιασθεί σοβαρά, μεθοδικά, οργανωμένα και στοχευμένα. Με γενναίες πολιτικές αποφάσεις, με ρήξεις και με συγκρούσεις.
Δεν αντέχουμε άλλα επικοινωνιακού τύπου πυροτεχνήματα που να παίζουν με την προσδοκία χιλιάδων αιτούντων, με την αξιοπιστία του κράτους, με την αξιοκρατία. Αλλά και δεν υπάρχει άλλη πίστωση χρόνου γιʼ αυτή τη χώρα που λέγεται Ελλάδα.

To άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Μακεδονία της Κυριακής 1-11-09, βλ.
http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=46482